Steinberg - A new model for teaching ethical behaviour (bespreking)

Steinberg, R.J., A new model for teaching ethical behavior, in: The Chronicle of Higher Education (24 april 2009), laatst geraadpleegd 21 oktober 2012.

In een review voor het online blad The Chronicle of Higher Education beschrijft Steinberg zijn ideeën over ethiekonderwijs. Zijn uitgangspunt hierbij is dat de praktijk laat zien dat wij allemaal ethisch kunnen tekortschieten. Zelf komt hij met een voorbeeld – een informal classroom experiment – waarin hij “aanwijsbaar” ethisch wangedrag van hemzelf, namelijk het dubbel incasseren van geld voor een opdracht, aan zijn studenten vertelt om vast te stellen wat hun reactie is. Soms was er geen reactie, sommige studenten dachten – bij navraag – dat het een grap was, sommige dachten dat Steinberg wel een goede reden zou hebben gehad, sommige studenten vonden zijn (laakbaar) gedrag zelfs erg slim.

Steinberg: "dit experiment herinnerde mij er weer aan hoe lastig het is om ethische theorieën – en casestudies – in de praktijk te brengen". Studenten – en zet dit af tegen mensen die minder gifted zijn – herkenden dus vaak onethisch gedrag niet of handelden hier niet naar. Onder verwijzing naar een aantal sociale experimenten over het bijstanderseffect komt Steinberg daarom met een nieuw model om toe te passen bij ethische problemen. Om goed te doen – met name om in te grijpen – moeten studenten volgens Steinberg een achttal stappen doorlopen. Als deze stappen niet zijn doorlopen, kan waarschijnlijk niet gesproken worden van ethisch handelen. Ook al heeft een student allerlei onderwijs gevolgd en kan de student goed kritisch en creatief denken.

De acht stappen om tot ethisch handelen te komen volgens Steinberg:
1. Herken dat er een gebeurtenis is die om actie vraagt
2. Onderken dat de gebeurtenis een ethische kant heeft
3. Oordeel dat de ethische kant belangrijk is
4. Neem de verantwoordelijkheid om een ethische oplossing voor het probleem te maken
5. Stel vast welke ethische abstracte regels van toepassing zijn
6. Beslis hoe deze regels van toepassing zijn teneinde een concrete oplossing te vinden
7. Formuleer een oplossing en houd hierbij rekening met tegenkrachten die tot onethisch handelen kunnen leiden
8. Handel

Het schema is niet erg schokkend  en – in meer of mindere mate – zijn andere modellen hierin te herkennen. Zo nieuw is het niet.  Wel interessant is de vooronderstelling dat
- krachten van buiten slecht gedrag van mensen kan tegenhouden, maar net zo goed anderzijds dat
- krachten van buiten goed gedrag van mensen kan tegenhouden (denk aan klokkenluiders)
Ethisch handelen richt zich niet enkel op het handelend subject maar ook op het subject dat de ander aanspreekt.

Relevantie:
- verwijzing naar experimenten sociale psychologie.
- idee dat het niet (enkel) gaat om zelf goed ethisch te handelen maar juist in het aanspreken van anderen in hun gedrag.
- ethisch handelen staat in zekere zin los van kritisch denken en creatief denken. Laatste twee zijn mogelijk voorwaardelijk maar niet voldoende.